Ma Mon Luk “MAMI KING” at ang kapatid ng Supremo Espiridiona Bonifacio 💵💵

“MAMI KING” AT ANG KAPATID NG SUPREMO (Ma Mon Luk at Espiridiona ‘Nonay’ Bonifacio) Disyembre 10, 1945

Si Ma Mon Luk (litratong kuha 1945), habang nagbibigay ng donasyong tulong sa kapatid ng bayaning Andres Bonifacio, si Espiridiona Bonifacio. Si Ma Mon Luk ay nagmula sa mahirap na pamilya at naging mayaman dahil sa kanyang imbensyong mami.

Mahirap si Ma Wen Lu sa China at nagpunta siya sa Pilipinas noong 1918 at tinawag siyang Ma Mon Luk sa ating bansa. Kung saan ay ipinakilala niya ang mami at siopao sa ating mga Pilipino sa Jones Bridge.

Nung bumalik siya sa Tsina, pinakasalan niya ang babaeng mahal niya na noon ay di pinayagang makasal sa kanya dahil pobre pa siya. Isinama na niyang bumalik sa Pilipinas si Shihn na kanyang mahal.

Naging matulungin si ma Mon Luk sa mga mahihirap(philantrophist). Noong 1945 ay may malaking sunog sa Tondo. Libong Pilipino ang nawalan ng tahanan, hindi nagdalawang isip si Ma Mon Luk na ibigay ang lahat  ng mga bulto bultong bigas sa Tondo.

Si Ma Mon Luk ay isang unang henerasyon ng Filipino na may lahing Tsino. Siya ay isang chef, entrepreneur, at philanthropist na nagtatag ng sikat na Chinese restaurant na may kanyang pangalan, ang Ma Mon Luk. Ang kanyang kwento ng buhay ay karapat-dapat na maging isang ‘telenovela’. Siya ay nagtrabaho ng mabuti at nagsimulang maglako ng kanyang mga produkto matapos iwan ang Guangdong, China at manirahan sa Maynila. Ayon sa kwento, tinanggihan siya ng mga magulang ng kanyang minamahal dahil sa kahirapan.

Noong panahon bago ang digmaan, tinatawag ng mga tao ang kanyang mami na “gupit” sa mga lugar na Intramuros at Binondo. Ilan sa kanyang mga unang kliyente ay mga estudyante mula sa Colegio de San Juan de Letran, Ateneo at Filipino-Chinese.

Si Ma Mon Luk ay isang philanthropist kahit bago pa man siya sumikat, nagbibigay siya ng libreng samples ng kanyang ‘siopao’ sa mga biktima ng baha at sunog, pulis, nurse, guro at pati sa mga bilanggo sa national prison. Noong panahon ng Hapon na pagsakop sa China, suportado niya hindi lamang sa pinansiyal kundi pati na rin sa pagbili ng mga sandata para sa hukbong Tsino. Dahil sa kanyang pagmamalasakit sa iba, siya ay naihalal sa iba’t ibang posisyon sa Chinese community.

Namayapa si Ma Mon Luk noong Setyembre 1, 1961 dahil sa throat cancer.

Sa kasalukuyan, may tatlong Ma Mon Luk restaurants pa rin na operational: sa

Benavides (tinatawag na ngayon na Masuki) Quezon Boulevard malapit sa Quiapo church sa Manila Quezon Boulevard malapit sa Banawe, Quezon City.

---

Si Espiridiona Bonifacio, o mas kilala bilang “Nonay,” ay isang pionerong Katipunera at isa sa unang mga babaeng kasapi ng konfederasyon na itinatag ng kanyang nakatatandang kapatid na si Andres Bonifacio, kasama ang kanyang mga nakatatandang kapatid na sina Ciriaco at Procopio Bonifacio.

Noong Hulyo ng 1893, nabuo ang women’s chapter ng Katipunan at limitado lamang ito sa mga asawa, anak, at malapit na kamag-anak ng mga kasapi ng Katipunan. Ngunit si Nonay ay nagpakita ng lakas ng loob sa pag-igting ng himagsikan at sumali bilang isang teenager. Ang kanyang mga nakatatandang kapatid ay naging kanyang mga magulang sa mga panahong iyon dahil sila ay naulila sa murang edad. Si Andres ang nagtrabaho para sa pamilya at si Nonay naman ay nangangailangan ng patnubay mula sa kanyang mga kapatid.

Si Nonay ay nagtago ng mga bala sa mga kaldero kung saan siya nagluluto ng kanin at nagtatago rin ng mga baril sa ilalim ng kanyang palda. Siya rin ang nag-aalaga sa mga sugatan at may sakit na kasapi ng Katipunan at nagluluto para sa kanila.

Noong 1893, siya ay nagpakasal kay Teodoro Plata, isa sa mga nagtatag ng Katipunan. Ngunit namatay si Plata noong 1896 nang nahuli ang Katipunan ng mga Kastila at dinala sa Bagumbayan para ipakita bilang halimbawa sa iba pang naghahangad ng kalayaan.

Si Nonay ay namatay noong May 26, 1956, sa Paco, Manila at nakalibing sa Manila South Cemetery. Ang kanyang tapang at dedikasyon sa pagtulong sa mga kasapi ng Katipunan ay hindi malilimutan at patuloy na magbibigay-inspirasyon sa mga Pilipino.